How to read a list of ingredients

“My birthstone is a coffee bean”

Er zijn vele verschillende producten die wij in ons dagelijks leven tegenkomen en gebruiken.
Hoe weten we nu wat er in een product zit en wat dat voor ons betekent als gebruiker van het product?
Eén van de hulpmiddelen hierbij is de ingrediëntenlijst.

In de scheikunde houden we er van om producten in groepen te verdelen.
Zo kunnen we producten onderverdelen in synthetisch of natuurlijk maar ook in zuiver en onzuiver.
Zuiver en onzuiver is eigenlijk meer spreektaal wij spreken meer over zuivere stoffen en mengsels.
In veel reclames wordt het woord: “natuurzuiver” gebruikt, een term die niet in de scheikunde voorkomt en eigenlijk nergens op slaat.
In de natuur kom je eigenlijk geen zuivere stoffen tegen dus wat is natuurzuiver? Laten we het houden op een markerting truc (cq. misleiding) is.

Veelal wordt er bij het aanprijzen van producten marketingtrucs gebruikt en tegelijk de scheikunde mishandelt.

Zuiver in de scheikunde betekent uit één soort stof en in de natuur is alles gemengd.

Als je wilt weten waar een product uit bestaat (of wat er in zit) kijk je dus verder dan de naam van het product en de aanprijzing op de verpakking.
De ingrediëntenlijst is voor een aantal soorten producten verplicht. Bijvoorbeeld voor voedingsmiddelen en cosmetica. Ik ben geen jurist maar er zijn hier behoorlijk duidelijke regels voor en deze zijn ook wel te vinden. Met het internet en gezond verstand (check de bron en datum van het artikel) kom je een heel eind.
Zo is het ook met het lezen van de verpakking: controleer waar het vandaan komt en de houdbaarheidsdatum (of uiterste verkoopdatum).
Het is verplicht bij verkoop in Nederland dat deze informatie in het Nederlands op de verpakking staat.

We hebben de onderverdeling zuivere stof en mengsel. Een zuivere stof bestaat uit 1 soort stof en een mengsel uit verschillende soorten stoffen. Dit klinkt logisch (en dat is het ook) maar het is niet altijd even duidelijk (vaak niet).
Voorbeeld: Op school heb je misschien geleerd dat keukenzout natriumchloride is en dat dit een zuivere stof is (natriumchloride bestaat uit alleen maar natriumchloride). Als je in de winkel keukenzout gaat kopen dan zijn er verschillende soorten. Terwijl we geleerd hebben dat keukenzout natriumchloride is. Dus wat is er aan de hand, waarom zijn er verschillende soorten? Aan keukenzout wordt wordt soms jodium toegevoegt. Het keukenzout is dan een mengsel en wordt dan bijvoorbeeld gejodeerd keukenzout genoemd of bakkerszout. Jodium is een stof dat aan zout wordt toegevoegd om ervoor te zorgen dat je schildklier geen jodium tekort krijgt. Er worden wel meer stoffen toegevoegd aan keukenzout. zo is er ook nitrietpekelzout. Nitrietpekelzout? Daarin zit ook natriumnitriet dit verhoogt de houdbaarheid van vleeswaren waarvoor dit zout soms gebruikt wordt. Dit is dus weer anders dan keukenzout. Zo zijn er verschillende additieven (toevoegingen) die aan keukenzout toegevoegd worden. Voor het gemak van documentatie worden deze additieven genummerd met een E-nummer. Dit is dus puur praktisch en niet om het allemaal extra onduidelijk te maken. Dus ook op de verpakking van keukenzout (waarvan je geleerd hebt dat het een zuivere stof is) staat een ingrediëntenlijst waarvan het de moeite waard is voor het kopen even te kijken of je de keukenzout hebt die je wilt.
Voor de nitpickers onder ons:
Zout (natriumchloride) trekt ook goed water aan. Helemaal 100% zuiver is dan ook lastig, er zit altijd wel wat water bij (en natuurlijk ook lucht in de verpakking).
Als je een de ingrediëntenlijst van een product bekijkt vallen je misschien een paar dingen op.

De lengte van de lijst. Soms staat er 1 ingrediënt op soms wel 10 of nog meer.
Ingrediënten staan in een bepaalde volgorde.
Sommige ingrediënten herken je meteen terwijl van andere je misschien (of waarschijnlijk) nog nooit gehoord hebt.

De lijst begint met de stof die het meeste voorkomt in het product. Zo weet je gelijk of een product bijvoorbeeld meer suiker bevat. Verder kom je E-nummers tegen. Dit zijn stoffen die gecontroleerd zijn door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid en deze kunnen veilig gebruikt worden. Uitzondering is wel als je een allergie hebt voor bepaalde stoffen.

Waar wij persoonlijk opletten is of er onnodige stoffen inzitten. Bijvoorbeeld bij mosterd: mosterd wordt gemaakt met mosterdzaad, water, azijn, kruiden en eventueel - al is dit niet nodig als je het zelf maakt -een bindmiddel. Meer is er niet nodig. Dit vraagt dus om een basiskennis van recepten. Wees dus geïnteresserd in wat je eet en waar het vandaan komt. Wat tenslotte eet je het op.

Waar wij nog meer opletten:

• Palmolie

• Hoeveel soorten suiker: fructose, glucose, maïssiroop, alle verdere soorten siroop, sacherose, aspartaam, fruitexctract, dextrose, galactose, maltose.

• Dierlijke producten: zitten er onnodig dierlijke producten in. Klik hier voor een lijst met e-nummers met dierlijke oorsprong.

• Biologisch, wij proberen dit zoveel mogelijk te kopen. Een oranje label geeft bio-dynamisch aan, dit is nog beter voor onze planeet.

• Land van herkomst, hoeft niet in alle gevallen beter te zijn. Want soms kosten onze kassen meer dan de kerosine van een vliegtuig maar je kunt niet altijd winnen.

Volgende keer vertellen we meer over de groepen stoffen. Mocht je al vragen hebben dan horen we het heel graag. Maar later dus meer o.a. over de metalen in je voeding!

Klik hier om meer te leren over “natuurlijke” huidverzorging. Of misschien wil je meer weten over de scheikunde achter margarine.

Every day we use all kinds of different products. But how can we know what it contains and what this means for the consumer? When it comes to food and many other things, one of the things that can help you with this is the ingredient list.

In chemistry we like dividing things up into different groups. For example, substances can be either synthetic or natural, but also pure or impure. Pure and impure are used mostly colloquially, while we generally talk about elements and compound when we talk about pure substances, and mixtures when we mean impure substances.

Commercials often use a combination of natural and pure when advertising certain products. This doesn’t really make much sense, though, because in chemistry it’s not actually possible for something to be both natural and pure. In nature, you don’t find pure substances, so how can something be both pure and natural? Let’s say it’s a marketing gimmick (or, to use a more accurate word, deception).

If you want to know what a product is made of (or what’s in it), you have to look further than just glancing at the name and the nice big letters on the tin that try to get you to buy it. An ingredient list on the packaging is legally required for certain products, such as food and cosmetics. I’m not a lawyer, but there are some very clear rules for this, and you can actually find these rules quite easily. With only the internet and some critical thinking (look at the source and the date of the article you’re reading) you can get pretty far.

The same goes for when you read the packaging: check where it comes from and what the best used by date is (or the sell by date). In the Netherlands, it is legally required to put this information on the packaging.

So, we can divide substances up in categories of pure and impure substances. A pure substance consists of only one type of chemical, while an impure substance, or a mixture, consists of multiple. That may sound logical (because it is), but it’s not always clear right away (in fact, this is most often the case). For example: in school you learn that kitchen salt is actually sodium-chloride and that this is a pure substance (sodium-chloride only consist of sodium-chloride). But when you go into a shop to buy some kitchen salt, there are many different kinds! And that while you’ve learned it’s only sodium-chloride and nothing else! So, what’s going on there? Why are there different kinds?

Sometimes, manufacturers add iodine to sodium-chloride when making kitchen salt. In that case, it becomes a mixture and is called iodized salt. Iodine is an element that is added to help prevent iodine deficiency in the thyroid gland. There are also other elements that are sometimes added to kitchen salt. For example, there is also nitrite salt, which contains sodium nitrite and lengthens the self-life of meat, which is what this type of salt is most often used for.

This is thus something quite different from kitchen salt. Similarly, there are many other additives that are used to produce different types of salt, which have different purposes. To make this whole thing a little easier to understand, the additives are listed as E-numbers. This is only done for practical reasons, and not to hide anything or to make things less clear for the consumer. Because of this, there is also a list of ingredients on the packaging of kitchen salt (something you learned was a pure substance), and it may be smart to look at this to see if you’re buying the type of salt you are going to need.

For those of you keen on nit-picking:

alt (sodium-chloride) easily absorbs water and as such you can never have 100% pure sodium-chloride. There is always a little bit of water (and of course the air of the packaging) mixed in with it.

When looking at the ingredient list of a product, you may notice a few things. First, the length of the list. Sometimes it lists only one substance, while at other times there may be ten or even more! Ingredients are not listed in a random order. Some you may recognise right away, while other you (most likely) will never have heard of before.

First on the list is always the substances that the product contains the most of. This way you can know right away if a product contains a lot of sugar, for example. Other than that, you may come across some E-numbers. These are substances that have been thoroughly tested by the European authority for food safety, meaning they can be used safely without any worry. Unless, of course, you have allergies and your body can’t handle certain substances.

Personally, one of the things we look out for is whether any unnecessary substances have been added to the product. Mustard, for example, is made from mustard seeds, water, vinegar, spices and a binding agent, although this last is not required when you make your own. You don’t need anything else. So, be curious about what you eat and where it comes from. After all, you do put it directly into your mouth.

Some other things to pay attention to:

• Palm oil.

• How many different kinds of sugar is used: fructose, glucose, corn syrup, and all other kinds of syrup, sucrose, aspartame, fruit extract, dextrose, galactose, and maltose.

• Animal products: does the product needlessly contain animal products. C

• Is it organic? We try to buy organically as much as possible. An orange label ( In Holland) is used to say the product is also biodynamic, which is even better for our planet.

• Origin: buying products produced in The Netherlands is not always better than abroad as our greenhouses sometimes use more kerosene than an airplane ride, but you can’t always win.

Next time, we’ll tell you more about different kinds of substances. If you have any questions about any of this, don’t be afraid to ask! Soon, we’ll talk more about metals in your food.

And perhaps you would like to learn more about “natural”skincare. Or the chemistry of making margarine.